Verklaring van de accountant

Gecombineerde controleverklaring en assurance-rapport van de onafhankelijke accountant 

Aan: de aandeelhouders en raad van commissarissen van Enexis Holding N.V.

Verklaring over de in het jaarverslag 2023 opgenomen jaarrekening en niet-financiële informatie

Ons oordeel over de jaarrekening

Wij hebben de jaarrekening voor het boekjaar geëindigd op 31 december 2023 van Enexis Holding N.V. te ‘s-Hertogenbosch (hierna ‘Enexis’ of ‘de onderneming’) gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening.

Naar ons oordeel:

  • geeft de in dit jaarverslag opgenomen geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Enexis per 31 december 2023 en van het resultaat en de kasstromen over 2023 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals goedgekeurd binnen de Europese Unie (EU-IFRSs) en met Titel 9 Boek 2 BW.

  • geeft de in dit jaarverslag opgenomen enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Enexis per 31 december 2023 en van het resultaat over 2023 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit:

  • de geconsolideerde balans per 31 december 2023

  • de volgende overzichten over 2023: de geconsolideerde winst- en verliesrekening, het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat, het geconsolideerd kasstroomoverzicht en het geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen.

  • de toelichting met informatie van materieel belang over de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen.

De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit:

  • de enkelvoudige balans per 31 december 2023

  • de enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2023

  • de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Onze conclusie over de niet-financiële informatie

Wij hebben een assurance-opdracht met beperkte mate van zekerheid uitgevoerd op de in het jaarverslag van Enexis opgenomen niet-financiële informatie over 2023.

Op basis van de door ons uitgevoerde werkzaamheden en de verkregen assurance-informatie hebben wij geen reden om te veronderstellen dat de niet-financiële informatie geen, in alle van materieel belang zijnde aspecten, getrouwe weergave geeft van:

  • het beleid ten aanzien van niet-financiële informatie;

  • de bedrijfsvoering, gebeurtenissen en de prestaties op dat gebied in 2023;

in overeenstemming met de van toepassing zijnde criteria zoals toegelicht in de sectie ‘Criteria niet-financiële informatie’.

De niet-financiële informatie is opgenomen in de volgende onderdelen van het jaarverslag:

  • 2023 in cijfers;

  • Voorwoord raad van bestuur;

  • Over Enexis met uitzondering van het onderdeel “Onze bijdrage aan de Sustainable Development Goals”;

  • Samen naar een toekomstbestendig energiesysteem;

  • Werken aan ruimte op het energienet;

  • Transparant communiceren over wat wel kan;

  • Samen veilig werken en elkaar versterken;

  • Duurzame impact maken;

  • Aanvullende informatie met uitzondering van de onderdelen “Subtargets sustainable development goals, Statutaire regeling ten aanzien van winstbestemming, EU-bekendmaking niet-financiële informatie en informatie inzake diversiteit”.

De basis voor ons oordeel over de jaarrekening en onze conclusie over de niet-financiële informatie

Wij hebben onze controle van de jaarrekening en onze assurance-opdracht met een beperkte mate van zekerheid met betrekking tot de niet-financiële informatie verricht volgens het Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en de Nederlandse Standaard 3810N “Assurance-opdrachten inzake duurzaamheidsverslaggeving”. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening en de assurance-opdracht over de niet-financiële informatie.

Wij zijn onafhankelijk van Enexis zoals vereist in de Europese verordening betreffende specifieke eisen voor de wettelijke controles van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang, de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Dit houdt onder meer in dat wij geen activiteiten ondernemen die conflicterend kunnen zijn met onze onafhankelijke assurance-opdrachten. Daarnaast hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).

Wij vinden dat de door ons verkregen assurance-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel over de jaarrekening en onze conclusie over de niet-financiële informatie

Criteria niet-financiële informatie

De toegepaste criteria voor het opstellen van de niet-financiële informatie zijn de GRI Sustainability Reporting Standards (GRI Standaarden) en de aanvullend toegepaste criteria zoals toegelicht in paragraaf “Over dit verslag” van het jaarverslag.

De niet-financiële informatie is opgesteld in overeenstemming met (‘in accordance with’) de GRI Standaarden. De toegepaste GRI Standaarden zijn opgenomen in de GRI Content index zoals toegelicht in paragraaf “GRI-index” van het jaarverslag.

De vergelijkbaarheid van de niet-financiële informatie tussen entiteiten onderling en in de tijd kan beïnvloed worden door het ontbreken van geüniformeerde praktijken ter beoordeling en meting van deze informatie. Dit biedt de mogelijkheid verscheidene, acceptabele meettechnieken toe te passen. Daarom dient de niet-financiële informatie gelezen en begrepen te worden samen met de toegepaste criteria.

Beperkingen in de reikwijdte van onze assurance-opdracht van de  niet-financiële informatie

In de niet-financiële informatie is toekomstgerichte informatie opgenomen in de vorm van ambities, strategie, plannen, verwachtingen en schattingen. Toekomstgerichte informatie heeft betrekking op gebeurtenissen en acties die zich nog niet hebben voorgedaan en zich wellicht ook nooit zullen voordoen. Wij geven geen zekerheid bij de veronderstellingen en de haalbaarheid van deze toekomstgerichte informatie.

In de paragraaf ‘We meten onze impact’ zijn de berekeningen van de niet-financiële impact in euro’s (hierna: de niet-financiële impact) veelal uitgevoerd aan de hand van veronderstellingen en met gebruikmaking van bronnen van externe partijen. De veronderstellingen en bronnen zijn toegelicht in de paragraaf ‘Belangrijkste criteria voor impactmeten’ en verder uitgewerkt in het “Verantwoordingsdocument Impactanalyse Enexis Holding N.V.”, zoals beschikbaar op de website van Enexis. Wij hebben beoordeeld dat deze veronderstellingen en externe bronnen plausibel en passend zijn, maar ten aanzien van de inhoud van deze veronderstellingen en externe bronnen hebben wij geen werkzaamheden verricht.

De verwijzingen naar externe bronnen of websites in de niet-financiële informatie maken geen onderdeel uit van de niet-financiële informatie binnen de reikwijdte van onze assurance-opdracht. Wij verstrekken daarom geen zekerheid over deze informatie.

Onze conclusie is niet aangepast als gevolg van deze aangelegenheden.

Informatie ter ondersteuning van ons oordeel over de jaarrekening

Wij hebben onze controlewerkzaamheden bepaald in het kader van de controle van de jaarrekening als geheel en bij het vormen van ons oordeel hierover. Onderstaande informatie ter ondersteuning van ons oordeel en onze bevindingen moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen of conclusies.

Ons inzicht in de onderneming

Enexis Holding N.V. staat aan het hoofd van een groep ondernemingen, waaronder Enexis Netbeheer B.V., dat het elektriciteits- en gasnetwerk beheert in de provincies Groningen, Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant en Limburg. Enexis verzorgt de aanleg, het onderhoud, het beheer en de ontwikkeling van deze distributienetwerken en daaraan verwante activiteiten. Dit zijn de wettelijk vastgelegde taken voor een netbeheerder waarop toezicht wordt uitgeoefend door de Autoriteit Consument en Markt (hierna: ACM). De opbrengsten van Enexis komen vrijwel uitsluitend voort uit de uitoefening van deze wettelijke taken. Enexis speelt een belangrijke rol in de energietransitie.

Wij hebben bijzondere aandacht in onze controle besteed aan een aantal onderwerpen op basis van de activiteiten van de groep en onze risicoanalyse. Hiervoor verwijzen wij naar de kernpunten van onze controle.

Wij hebben de materialiteit bepaald en de risico’s geïdentificeerd en ingeschat dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten, om in reactie op deze risico’s de controlewerkzaamheden te bepalen ter verkrijging van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Materialiteit

Materialiteit

€78 miljoen (2022: €71 miljoen)

Toegepaste benchmark

0,75% van de totale activa per 31 december 2023

Nadere toelichting

Wij hebben de totale activa als grondslag genomen vanwege de typologie van Enexis en het reguleringsmodel waarin de ontvangen vergoedingen en operationele kasstromen grotendeels afhankelijk zijn van de activabasis. Wij overwegen dat om die reden de totale activa een belangrijk kengetal is voor gebruikers van de jaarrekening.

Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor de gebruikers van de jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn.

Wij zijn met de raad van commissarissen overeengekomen dat wij aan de raad tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven €3,5 miljoen rapporteren alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn.

Reikwijdte van de groepscontrole

Enexis staat aan het hoofd van een groep van entiteiten. De financiële informatie van deze groep is opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening.

Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole. In dit kader hebben wij de aard en omvang bepaald van de uit te voeren werkzaamheden voor de groepsonderdelen. Bepalend hierbij zijn de omvang en/of het risicoprofiel van de groepsonderdelen of de activiteiten. Op grond hiervan hebben wij de groepsonderdelen geselecteerd waarbij een controle of beoordeling van de volledige financiële informatie of specifieke posten noodzakelijk was.

De groepscontrole heeft zich met name gericht op de significante groepsonderdelen Enexis Holding N.V. en Enexis Netbeheer B.V. Op de financiële informatie van de overige groepsonderdelen hebben we op groepsniveau, onder meer, cijferanalyses uitgevoerd om onze inschatting, dat deze onderdelen geen significante risico’s op materiële fouten bevatten, te bevestigen.

In totaal vertegenwoordigen bovengenoemde werkzaamheden 98% van de totale activa en 95% van de netto-omzet van de groep.

Door bovengenoemde werkzaamheden bij (groeps)onderdelen, gecombineerd met aanvullende werkzaamheden op groepsniveau, hebben wij voldoende en geschikte controle-informatie met betrekking tot de financiële informatie van de groep verkregen om een oordeel te geven over de geconsolideerde jaarrekening.

Opdrachtteam en gebruikmaken van het werk van specialisten

Wij hebben zorggedragen dat het opdrachtteam over de juiste kennis en vaardigheden beschikt die nodig zijn voor de controle van een regionale netbeheerder. Wij hebben in het opdrachtteam specialisten opgenomen op het gebied van IT audit, duurzaamheid en fiscaliteit.

Onze aandacht voor klimaatrisico’s en de energietransitie

Klimaatverandering en de energietransitie bepalen in belangrijke mate de maatschappelijke agenda. Zaken als CO2-reductie hebben een impact op de financiële verslaggeving, omdat deze onder meer risico’s meebrengen voor de bedrijfsvoering, de waardering van activa en voorzieningen of de houdbaarheid van het bedrijfsmodel en toegang tot financiële markten van bedrijven met een grotere CO2 voetafdruk.

De raad van bestuur heeft de toezeggingen en verplichtingen samengevat, en rapporteert in sectie ‘over Enexis’ van het bestuursverslag hoe de onderneming omgaat met klimaat-gerelateerde en milieurisico's, de plannen met betrekking tot klimaat-gerelateerde risico’s en de effecten van de energietransitie.

Als onderdeel van onze controle van de jaarrekening, hebben wij geëvalueerd in hoeverre bij schattingen en belangrijke veronderstellingen Enexis rekening houdt met klimaatrisico’s en de mogelijke effecten van de energietransitie en met de toezeggingen en feitelijke verplichtingen op dit gebied. Verder hebben wij het bestuursverslag gelezen en overwogen of er een inconsistentie van materieel belang is tussen de jaarrekening en de niet-financiële informatie in het jaarverslag.

De impact van de energietransitie komt onder meer tot uiting in de toename van de investeringen in het elektriciteitsnetwerk en de daarvoor benodigde financiering. Verder verwijzen wij naar het kernpunt van onze controle ‘De waardering van de materiële vaste activa gerelateerd aan het gasnetwerk’.

Onze focus op fraude en het niet-naleven van wet- en regelgeving

Onze verantwoordelijkheid

Hoewel wij niet verantwoordelijk zijn voor het voorkomen van fraude of het niet-naleven van wet- en regelgeving en van ons niet verwacht kan worden dat wij het niet-naleven van alle wet- en regelgeving ontdekken, is het onze verantwoordelijkheid om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de jaarrekening als geheel geen afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing.

Onze controle-aanpak met betrekking tot frauderisico’s

Wij hebben de risico’s geïdentificeerd en ingeschat op een afwijking van materieel belang in de jaarrekening die het gevolg is van fraude. Wij hebben tijdens onze controle inzicht verkregen in de onderneming en haar omgeving, de componenten van het interne beheersingssysteem, waaronder het risico-inschattingsproces en de wijze waarop de raad van bestuur inspeelt op frauderisico’s en het interne beheersingssysteem monitort en de wijze waarop de raad van commissarissen toezicht uitoefent, alsmede de uitkomsten daarvan. Wij verwijzen naar paragraaf ‘risicobeheersing’ van het jaarverslag, waarin de raad van bestuur zijn (fraude)risicoanalyse heeft opgenomen.

Wij hebben de opzet en de relevante aspecten van het interne beheersingssysteem en in het bijzonder de frauderisicoanalyse geëvalueerd alsook bijvoorbeeld de gedragswijzer en het compliance protocol voor medewerkers, klokkenluidersregeling en de incidentenregistratie. Wij hebben de opzet en het bestaan geëvalueerd van interne beheersmaatregelen gericht op het mitigeren van frauderisico's.

Als onderdeel van ons proces voor het identificeren van frauderisico’s, hebben wij frauderisicofactoren overwogen met betrekking tot frauduleuze financiële verslaggeving, oneigenlijke toe-eigening van activa en omkoping en corruptie. Wij hebben geëvalueerd of deze factoren een indicatie vormden voor de aanwezigheid van het risico op afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude.

In onze controle bouwen wij een element in van onvoorspelbaarheid. Ook hebben wij de uitkomst van andere controlewerkzaamheden beoordeeld en overwogen of er bevindingen zijn die aanwijzing geven voor fraude of het niet-naleven van wet- en regelgeving.

De door ons geïdentificeerde frauderisico's en uitgevoerde specifieke werkzaamheden zijn als volgt:

Het risico dat de raad van bestuur maatregelen van interne beheersing doorbreekt

Risico

Wij houden rekening met het risico dat het management interne beheersmaatregelen kan doorbreken, aangezien dit risico in alle ondernemingen aanwezig is.

Wij hebben er in dat kader bijzonder aandacht voor gehad of er vanuit de regulering waaraan de regionale netbeheerders onderhevig zijn specifieke prikkels zijn ten aanzien van de verantwoording van omzet, lasten en/of investeringen en/of er mogelijke indicaties zijn voor een bijzondere waardeverandering van de activa.
Uit onze analyse volgt dat wij geen frauderisico hebben geïdentificeerd ten aanzien van de opbrengstenverantwoording, in aanvulling op het risico dat het de raad van bestuur maatregelen van interne beheersmaatregelen doorbreekt.

Onze controleaanpak

Wij hebben onder meer schattingen beoordeeld op tendenties die mogelijk een risico vormen op een afwijking van materieel belang, met name gericht op belangrijke gebieden die oordeelsvorming vereisen en significante schattingsposten, zoals toegelicht in ‘schattingen en veronderstellingen’ (onderdeel van toelichting 2.4) in de jaarrekening.

Ook hebben wij data analyse gebruikt om journaalposten met een verhoogd risico te signaleren en te toetsen, en de zakelijke beweegredenen (of het ontbreken daarvan) van bijzondere transacties te beoordelen, waaronder die met verbonden partijen.

Wij hebben specifieke aandacht gegeven aan de toegangsbeveiliging in de IT -systemen en de mogelijkheid dat hierdoor functiescheidingen worden doorbroken.

Het risico dat Enexis de van toepassing zijnde wet- en regelgeving bij het aanbesteden van werk (bewust dan wel onbewust) niet naleeft.

Risico

Wij zijn uitgegaan van de veronderstelling dat er bij aanbestedingen risico’s bestaan inzake het bewust dan wel onbewust niet naleven van wet- en regelgeving door (medewerkers van) Enexis.

Onze controleaanpak

Wij beschrijven in het gelijknamige kernpunt van onze controle de controlewerkzaamheden om in te spelen op de veronderstelde risico’s bij aanbestedingen.

Wij hebben kennisgenomen van de beschikbare informatie en om inlichtingen gevraagd bij leden van de raad van bestuur, de interne auditdienst, afdeling juridische zaken, compliance afdeling en de raad van commissarissen.

Uit de door ons geïdentificeerde frauderisico’s, ontvangen inlichtingen en andere beschikbare informatie volgen geen specifieke aanwijzingen voor fraude of vermoedens van fraude met een mogelijk materieel belang voor het beeld van de jaarrekening.

Onze controle-aanpak met betrekking tot het risico van niet voldoen aan wet- en regelgeving

Wij hebben passende controlewerkzaamheden verricht inzake de naleving van de bepalingen van de relevante wet- en regelgeving die van directe invloed zijn op de verantwoorde bedragen en toelichtingen in de jaarrekening. Daarnaast hebben wij de omstandigheden ingeschat met betrekking tot het risico van niet-naleven van wet- en regelgeving waarvan redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze van materiële invloed kunnen zijn op de jaarrekening, op basis van onze ervaring in de sector, door afstemming met de raad van bestuur, het lezen van notulen, het kennisnemen van rapporten van de interne auditdienst en compliance afdeling en het uitvoeren van gegevensgerichte werkzaamheden gericht op transactiestromen, jaarrekeningposten en toelichtingen.

Wij hebben inlichtingen ingewonnen bij de intern juridisch adviseur en kennis genomen van correspondentie met de toezichthouder en zijn alert gebleven op indicaties voor een (mogelijke) niet-naleving gedurende de controle. Ten slotte hebben we schriftelijk de bevestiging ontvangen dat alle bekende gebeurtenissen van niet-naleving van wet- en regelgeving met ons zijn gedeeld.

Onze controle-aanpak met betrekking tot de continuïteitsveronderstelling

Zoals toegelicht in het onderdeel ‘grondslagen voor de financiële verslaggeving’ van de jaarrekening, is de jaarrekening opgemaakt op basis van de continuïteitsveronderstelling. Bij het opmaken van de jaarrekening heeft de raad van bestuur een specifieke beoordeling gemaakt van de mogelijkheid van de onderneming om haar continuïteit te handhaven en de activiteiten voort te zetten voor de voorzienbare toekomst.

Wij hebben de specifieke beoordeling met de raad van bestuur besproken en professioneel-kritisch geëvalueerd. Wij hebben overwogen of de specifieke beoordeling van de raad van bestuur op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, alle relevante gebeurtenissen en omstandigheden bevat waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen.

Op basis van onze werkzaamheden hebben wij geen materiële onzekerheden ten aanzien van de continuïteit geïdentificeerd. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming haar continuïteit niet langer kan handhaven.

De kernpunten van onze controle

In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens onze controle van de jaarrekening. De kernpunten van onze controle hebben wij met de raad van commissarissen gecommuniceerd, maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken.

Het kernpunt ‘Schattingswijziging: Degressief afschrijven gasactiva’ van onze controle in voorgaand boekjaar beschouwen wij niet langer als kernpunt van deze controle, aangezien het een schattingswijziging in 2022 betrof. Het kernpunt ‘De waardering van de materiële vaste activa gerelateerd aan het gasnetwerk’ is hieraan gerelateerd en deze sluit aan op de maatschappelijke ontwikkelingen gedurende 2023 hieromtrent. Tevens is de ‘Verwerking van de verkoop van Fudura’ niet langer onderkend als kernpunt aangezien dit betrekking had op een eenmalige transactie in 2022.

Wij hebben dit jaar het risico dat Enexis bij het aanbesteden van werk de van toepassing zijnde wet- en regelgeving (bewust dan wel onbewust) niet naleeft, aangemerkt als kernpunt van onze controle.

Het risico dat Enexis de van toepassing zijnde wet- en regelgeving bij het aanbesteden van werk (bewust dan wel onbewust) niet naleeft

Risico

Enexis investeert veel in het elektriciteitsnetwerk vanwege de energietransitie. Door de grote omvang van de investeringen, de maatschappelijke druk om de energietransitie snel te realiseren, en de complexiteit die kan optreden bij de inkoop in relatie tot de van toepassing zijnde regels, onderkennen wij het risico dat Enexis de van toepassing zijnde wet- en regelgeving bij het aanbesteden van werk (bewust dan wel onbewust) niet naleeft.

Onze controleaanpak

Wij hebben kennisgenomen van het beleid om corruptie of omkoping van medewerkers te voorkomen, het systeem van overleg met en toezicht op leveranciers en eventueel opgelegde maatregelen, zoals beschreven in het bestuursverslag onder ‘Samen veilig werken en elkaar versterken’ en in de aanvullende informatie bij het jaarverslag onder ‘Maatschappelijk verantwoord ondernemen – ketenverantwoordelijkheid en mensenrechten’.
Als onderdeel van onze evaluatie van het risico hebben wij de onder meer de volgende werkzaamheden verricht:

  • Middels het interviewen van medewerkers en management hebben wij inzicht verkregen in het proces en de gevoeligheden daarin;

  • Wij hebben inzicht verkregen in de interne beheersing met betrekking tot het aanbestedingsproces en onderzocht in hoeverre gedrags- en cultuurelementen ondersteunend zijn aan de interne beheersmaatregelen;

  • Wij hebben kennis genomen van de interne rapportages rondom aanbestedingen waaronder de Business Score Card Inkoop 2023;

  • Wij hebben kennis genomen van organisatiebrede rapportages waarin wij verwachten dat door medewerkers waargenomen onregelmatigheden ten aanzien van aanbestedingen worden gerapporteerd indien van toepassing. Voorbeelden hiervan zijn de kwartaalrapportages van Internal Audit, de ‘State of the risk’ rapportage en interne bevestigingen (letters of representation).

Voorts hebben wij specifieke gegevensgerichte werkzaamheden verricht om een inschatting te maken of het risico dat niet wordt voldaan aan van toepassing zijnde wet- en regelgeving zich heeft gematerialiseerd. Deze werkzaamheden zijn als volgt:

  • Wij hebben dossiercontroles verricht om vast te stellen dat inkopen hebben plaatsgevonden in overeenstemming met de van toepassing zijnde aanbestedingswet- en regelgeving;

  • Wij hebben middels data-analyse onderzocht of er sprake is van transacties met derden boven specifieke drempelwaarden waarvoor ten onrechte geen aanbestedingstraject is gevolgd;

  • Door middel van een deelwaarneming hebben wij inzicht verkregen dat inkopen zijn afgewikkeld conform de contractuele afspraken tussen Enexis en leveranciers;

  • Door middel van het toepassen van data-analyse hebben wij inzicht verkregen in de mate waarin betalingen naar en ontvangsten van gelden plaatsvinden gerelateerd aan verbonden partijen van Enexis en/of van haar bestuurders;

  • Wij hebben door middel van het toepassen van data-analyse inzicht verkregen of er geldtransacties hebben plaatsgevonden met landen met een verhoogd corruptierisico en/of met gesanctioneerde landen.

Belangrijke observaties

Uit de door ons uitgevoerde werkzaamheden volgen geen specifieke aanwijzingen voor overtreding of vermoede overtreding van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving bij het aanbesteden van werk in 2023 met een mogelijk materieel belang voor het beeld van de jaarrekening.

De waardering van de materiële vaste activa gerelateerd aan het gasnetwerk

Risico

Wij verwijzen naar de sectie ‘Toekomstvisie van het gasnet’ in toelichting 13. op de geconsolideerde jaarrekening. Onderdeel van de Nationale Energieagenda van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat is de visie dat de energievoorziening van Nederland in 2050 CO2-arm moet zijn. Hierdoor verwacht de onderneming dat tot 2050 de energietransitie leidt tot een steeds grotere afname van het gasverbruik en het aantal gebruikers van het gasnetwerk.

Met ingang van boekjaar 2022 past Enexis voor de materiële vaste activa gerelateerd aan het gasnetwerk (hierna: de gasactiva) een degressieve afschrijvingsmethode toe. De waardering van de gasactiva is onderhevig aan aannames en veronderstellingen waaronder de resterende economische levensduur, de inschatting van het toekomstig verbruik van de gasactiva en de restwaarde. Wij verwijzen naar toelichting 12. Materiële vaste activa en toelichting 5. Afschrijvingen en buitengebruikstellingen in de geconsolideerde jaarrekening.

Wij onderkennen het risico dat de waardering van de gasactiva neerwaarts moet worden bijgesteld ingevolge onvoorziene ontwikkelingen in de energietransitie, waaronder een sneller dan verwachte afname van het aantal gasaansluitingen.

De boekwaarde van de gasactiva in de jaarrekening van Enexis bedraagt € 3.029 miljoen per balansdatum, oftewel 29% van het balanstotaal en betreft hiermee een materiële post in de jaarrekening.

Onze controleaanpak

Onze werkzaamheden bestonden onder andere uit het evalueren of de door Enexis gehanteerde grondslagen voor de waardering van de materiële activa gerelateerd aan het gasnetwerk in overeenstemming zijn met IAS 16 ‘Materiële vaste activa’ en IAS 36 ‘Bijzondere waardevermindering van activa en of deze grondslagen en de gehanteerde modellen en veronderstellingen bij de bepaling van de waardering en het identificeren van een mogelijk bijzonder waardeverminderingsverlies consistent zijn toegepast. Wij hebben de opzet en het bestaan geëvalueerd van de relevante interne beheersingsmaatregelen in het proces van het opmaken van de jaarrekening gerelateerd aan de waardering van materiële vaste activa.

Wij hebben onder andere de volgende controlewerkzaamheden verricht, specifiek gericht op het identificeren van een bijzondere waardevermindering:

  • het onderzoeken of de in 2022 door Enexis uitgevoerde analyse naar het benuttingspatroon van het gasnetwerk nog steeds passend en geschikt is rekening houdend met de voortgang van de energietransitie;

  • het onderzoeken of er (verwachte) wijzigingen in het reguleringsmodel zijn die gevolgen hebben voor de terugverdiencapaciteit van het gasnetwerk;

  • het onderzoeken of sprake is van onvoorziene ontwikkelingen in de energietransitie, waaronder een sneller dan verwachte afname van het aantal gasafsluitingen;

  • het uitvoeren van een ‘look back’ analyse waarin de gerealiseerde afname van het aantal gasaansluitingen in 2023 wordt afgezet tegen de verwachte afname hiervan in de door Enexis in 2022 uitgevoerde analyse. Hiermee vormen wij ons een beeld van de kwaliteit van de door het management gemaakte schatting;

  • het evalueren van de presentatie en toelichtingen in de jaarrekening ten aanzien van de toekomstvisie van de gasactiva en de impact op de waardering van de gasactiva per jaareinde.

Belangrijke observaties

Op basis van de door ons uitgevoerde werkzaamheden, kunnen wij ons verenigen met de inschatting van de raad van bestuur dat er in 2023 geen indicatie was voor een bijzondere waardevermindering van de materiële vaste activa gerelateerd aan het gasnetwerk.

Informatie ter ondersteuning van onze conclusie over de niet-financiële informatie

Wij hebben onze werkzaamheden bepaald in het kader van onze assurance-opdracht met beperkte zekerheid op de niet-financiële informatie als geheel en bij het vormen van onze conclusie hierover. Onderstaande informatie ter ondersteuning van onze conclusie en onze bevindingen moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke conclusie.

Ons inzicht in de onderneming

Als startpunt van onze assurance-opdracht hebben wij een omgevingsanalyse uitgevoerd en inzicht verkregen in de relevante maatschappelijke thema’s en kwesties en de kenmerken van Enexis. Als regionaal netwerkbedrijf stelt de energietransitie en het klaarmaken van de infrastructuur voor meer duurzame energie Enexis voor een aantal uitdagingen. Wij hebben bijzondere aandacht in onze assurance-opdracht besteed aan een aantal onderwerpen op basis van de activiteiten van Enexis en onze identificatie van gebieden in de niet-financiële informatie waar het waarschijnlijk is dat misleidende of onevenwichtige informatie of een afwijking van materieel belang als gevolg van fraude of van fouten zich zal voordoen. Hiervoor verwijzen wij naar het kernpunt van onze assurance-opdracht met beperkte zekerheid.

Na het bepalen van de materialiteit en het identificeren van gebieden in de niet-financiële informatie waar het waarschijnlijk is dat misleidende of onevenwichtige informatie of een afwijking van materieel belang als gevolg van fraude of van fouten zich zal voordoen, bepalen wij onze werkzaamheden gericht op het beoordelen van de plausibiliteit van de niet-financiële informatie in reactie op onze risico-inschatting. Bij fraude is het risico dat de niet-financiële informatie misleidend of onevenwichtig is of dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten.

De kernpunten van onze assurance-opdracht

In de kernpunten van onze assurance-opdracht beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens onze assurance-opdracht over de niet-financiële informatie. Het kernpunt van onze assurance-opdracht hebben wij met de raad van commissarissen gecommuniceerd, maar vormt geen volledige weergave van alles wat is besproken.

Het kernpunt ‘De rapportering van de waarde van duurzame impact in euro’s’ van onze assurance-opdracht voorgaand boekjaar beschouwen wij niet langer als een kernpunt, aangezien Enexis inmiddels ervaring heeft met deze materie en haar methodologie consistent heeft toegepast.

De impact van de energietransitie op de niet-financiële informatie

Risico

In onze beoordeling onderkennen wij het risico dat de toelichtingen in het jaarverslag onvoldoende inzicht bieden in de gevolgen van de energietransitie voor Enexis. Door de maatschappelijke druk om de energietransitie snel te realiseren identificeren wij een aanvullend risico dat het bestuur (de uitkomsten van) genomen acties positiever formuleert dan hetgeen is gerealiseerd.  

De toelichting inzake de impact van de energietransitie is in het bestuursverslag opgenomen in de onderdelen ‘over Enexis’, ‘samen naar een toekomstbestendig energiesysteem’ en ‘duurzaam impact maken’.

Vanwege de veelomvattende impact van de energietransitie op de bedrijfsvoering van Enexis, en de relevantie hiervan voor de stakeholders, onderkennen wij dit als een kernpunt in onze assurance-opdracht met beperkte zekerheid van de niet-financiële informatie.

Onze aanpak

Onze beoordeling ten aanzien van de impact van de energietransitie en de gevolgen voor de niet-financiële informatie bestonden onder andere uit:

  • Het interviewen van leden van de raad van bestuur ten aanzien van de impact van de energietransitie op de bedrijfsvoering.

  • Het verkrijgen van inzicht in de rapporteringsprocessen die relevant zijn voor de niet-financiële informatie.

  • Het evalueren of de publieke uitingen die zijn gepubliceerd op de website van Enexis ten aanzien van de impact van de energietransitie consistent zijn met de niet-financiële informatie.

  • Het beoordelen of de teksten aangaande de energietransitie in het jaarverslag onderling consistent zijn.

  • Het kritisch beoordelen of de teksten aangaande de (uitkomsten van genomen) acties in het kader van de energietransitie een redelijke weergave zijn van de realiteit.

  • Op basis van onze kennis van de sector en het publieke debat aangaande de energietransitie in het algemeen en de rol van netbeheerders hierin in het bijzonder, beoordelen wij of Enexis volledig en transparant communiceert in niet-financiële informatie over de meest relevante onderwerpen dit kader;

  • Het kritisch beoordelen dat ontwikkelingen die het gevolg zijn van de energietransitie leiden tot kritische prestatie indicatoren, en dat Enexis over deze indicatoren transparant communiceert in de niet-financiële informatie;

  • Het beoordelen van de niet-financiële informatie ten aanzien van toekomstige investeringen die nodig zijn in het kader van de energietransitie.

  • Het evalueren of relevante recente informatie omtrent de energietransitie is meegenomen in de niet-financiële informatie.

  • Het kennisnemen van de geactualiseerde lange termijn financiële doorrekening, waarin onder meer de effecten van de methodebesluiten elektriciteit en gas zijn verwerkt.

  • Het beoordelen van de niet-financiële informatie ten aanzien van milieu en klimaat, waaronder de CO2 voetafdruk.

Belangrijke observaties

Wij hebben geen reden om te veronderstellen dat de impact van de energietransitie op Enexis niet toereikend is omschreven in de niet-financiële informatie.

Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie

Het jaarverslag omvat andere informatie naast de jaarrekening, de niet-financiële informatie en onze gecombineerde controleverklaring en assurance-rapport daarbij.

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie:

  • met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat

  • alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW is vereist voor het bestuursverslag en de overige gegevens

Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening.

De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige door wet- of regelgeving gestelde vereisten

Benoeming

Wij zijn door de raad van commissarissen op 18 november 2020 benoemd als accountant van Enexis Holding N.V. vanaf de controle van het boekjaar 2021 en zijn sinds dat boekjaar tot nu toe de externe accountant.

Geen verboden diensten

Wij hebben geen verboden diensten geleverd als bedoeld in artikel 5, lid 1 van de Europese verordening betreffende specifieke eisen voor de wettelijke controles van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang.

Beschrijving van verantwoordelijkheden voor de jaarrekening en de niet-financiële informatie

Verantwoordelijkheden van de raad van bestuur en de raad van commissarissen voor de jaarrekening en de niet-financiële informatie

De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met EU-IFRSs en met Titel 9 Boek 2 BW en voor het opstellen en getrouw weergeven van de niet-financiële informatie in overeenstemming met de criteria zoals toegelicht in de sectie ‘Criteria niet-financiële informatie’, inclusief het identificeren van belanghebbenden en het bepalen van materiële onderwerpen. De raad van bestuur is ook verantwoordelijk voor het selecteren en toepassen van deze criteria en voor het bepalen dat deze criteria toereikend zijn voor de gerechtvaardigde informatiebehoefte van belanghebbenden, rekening houdend met de van toepassing zijnde wet- en regelgeving met betrekking tot verslaggeving. De door de raad van bestuur gemaakte keuzes ten aanzien van de reikwijdte van de niet-financiële informatie en het verslaggevingsbeleid zijn uiteengezet in onderdeel “Over dit verslag” van het jaarverslag.

De raad van bestuur is ook verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die de raad van bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en het opstellen van de niet-financiële informatie mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Bij het opmaken van de jaarrekening moet de raad van bestuur afwegen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet de raad van bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de raad van bestuur het voornemen heeft om de onderneming te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De raad van bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening.

De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving en op het rapportageproces over de niet-financiële informatie van de onderneming.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening en de assurance-opdracht over de niet-financiële informatie

Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht en een beoordelingsopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte assurance-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel en conclusie.

Onze controle van de jaarrekening is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken.

Onze assurance-opdracht is gericht op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid om de plausibiliteit van de niet-financiële informatie vast te stellen. De werkzaamheden variëren in aard en timing van, en zijn ook geringer in omvang, dan die bij een assurance-opdracht gericht op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid. De mate van zekerheid die wordt verkregen bij een assurance-opdracht met een beperkte mate van zekerheid is daarom ook aanzienlijk lager dan de zekerheid die wordt verkregen bij een assurance-opdracht met een redelijke mate van zekerheid.

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fouten of fraude en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening of de niet-financiële informatie nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controle- en beoordelingswerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel en onze conclusie.

Wij passen de Nadere voorschriften kwaliteitssystemen (NVKS) toe. Op grond daarvan beschikken wij over een samenhangend stelsel van kwaliteitsmanagement inclusief vastgelegde richtlijnen en procedures inzake de naleving van ethische voorschriften, professionele standaarden en andere relevante wet- en regelgeving.

Wij hebben deze accountantscontrole van de jaarrekening professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. De sectie ‘Informatie ter ondersteuning van ons oordeel over de jaarrekening’ hierboven, bevat een informatieve samenvatting van onze verantwoordelijkheden en de uitgevoerde werkzaamheden als basis voor ons oordeel.

Onze controle bestond verder onder andere uit:

  • het in reactie op de ingeschatte risico’s uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel

  • het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de onderneming.

  • het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de raad van bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan

  • het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen

  • het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen

De sectie ‘Informatie ter ondersteuning van onze conclusie over de niet-financiële informatie’ hierboven, bevat een informatieve samenvatting van onze verantwoordelijkheden en de uitgevoerde werkzaamheden als basis voor onze conclusie. Onze assurance-opdracht bestond verder onder andere uit:

  • het uitvoeren van een omgevingsanalyse en het verkrijgen van inzicht in de relevante maatschappelijke thema’s en kwesties en de kenmerken van de entiteit;

  • het evalueren van de geschiktheid van de toegepaste criteria, de consistente toepassing hiervan en de toelichtingen die daarover in de niet-financiële informatie staan. Dit omvat het evalueren van de materialiteitsanalyse van de onderneming en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de raad van bestuur;

  • het via het inwinnen van inlichtingen op hoofdlijnen inzicht verwerven van de interne beheersingsomgeving, de rapporteringsprocessen, de informatiesystemen en het risico-inschattingsproces van de onderneming relevant voor het opstellen van niet-financiële informatie, zonder het verwerven van assurance-informatie over de implementatie of het toetsen van de effectiviteit van interne beheersingsmaatregelen;

  • het identificeren van gebieden in de niet-financiële informatie waar het waarschijnlijk is dat misleidende of onevenwichtige informatie of een afwijking van materieel belang als gevolg van fraude of van fouten zich zal voordoen. Het bepalen en uitvoeren van verdere werkzaamheden is gericht op het beoordelen van de plausibiliteit van de niet-financiële informatie in reactie op onze risico-inschatting. Deze werkzaamheden bestonden onder meer uit:

    • het inwinnen van inlichtingen bij de raad van bestuur op groepsniveau verantwoordelijk voor de duurzaamheidsstrategie en -beleid en -prestaties;

    • het afnemen van interviews met relevante medewerkers verantwoordelijk voor het aanleveren van informatie voor, het uitvoeren van interne beheersmaatregelen op, en de consolidatie van gegevens in de niet-financiële informatie;

    • het verkrijgen van assurance-informatie dat de niet-financiële informatie aansluit op de onderliggende administraties van de onderneming;

  • het beoordelen van het passend zijn en de plausibiliteit van de veronderstellingen en bronnen van externe partijen die zijn gehanteerd voor de berekeningen die ten grondslag liggen aan de impactdata zoals opgenomen in ‘we meten onze impact’ van het jaarverslag en verder uitgewerkt in document “Verantwoordingsdocument Impactanalyse Enexis Holding N.V.”;

    • het op basis van beperkte deelwaarnemingen beoordelen van relevante interne en externe documentatie;

    • het overwegen van data en trends;

  • het aansluiten van de relevante financiële informatie in de niet-financiële informatie met de jaarrekening;

  • het lezen van de informatie in het jaarverslag buiten de reikwijdte van onze assurance-opdracht om eventuele van materieel belang zijnde inconsistenties met de niet-financiële informatie te identificeren;

  • het overwegen van de algehele presentatie en inhoud van de niet-financiële informatie;

  • het overwegen of de niet-financiële informatie als geheel, inclusief de behandelde onderwerpen en opgenomen toelichtingen, duidelijk en toereikend is toegelicht in overeenstemming met de toegepaste criteria.

Communicatie

Wij communiceren met de raad van commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle van de jaarrekening en de assurance-opdracht inzake de niet-financiële informatie en over de significante bevindingen die uit onze controle en assurance-opdracht naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing.

In dit kader geven wij ook een verklaring aan de audit commissie van de raad van commissarissen op grond van artikel 11 van de Europese verordening betreffende specifieke eisen voor de wettelijke controles van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang. De in die aanvullende verklaring verstrekte informatie is consistent met ons oordeel in deze gecombineerde controleverklaring en assurance-rapport.

Wij bevestigen aan de raad van commissarissen dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met de raad over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen.

Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening en van onze assurance-opdracht met beperkte zekerheid van de niet-financiële informatie op basis van alle zaken die wij met de raad van commissarissen hebben besproken. Wij beschrijven deze kernpunten in onze gecombineerde controleverklaring en assurance-rapport, tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang van het maatschappelijk verkeer is.



Eindhoven, 4 maart 2024



Ernst & Young Accountants LLP



drs. P.A.E. Dirks RA