‘We challengen de raad van bestuur op het bepalen en uitvoeren van de strategie’
De steeds snellere energietransitie helpen realiseren, terwijl we te maken hebben met transportschaarste, schaarste aan personeel en materialen. Enexis staat voor een immense opdracht. Hoe kijkt de raad van commissarissen (rvc) hiernaar? Voorzitter Jos Nijhuis legt het uit.
Je bent in april dit jaar als voorzitter van de rvc aangetreden. Hoe heb je het eerste half jaar bij Enexis ervaren?
‘Voor mijn aantreden kende ik Enexis niet echt – ik woon in een andere regio – en met de energietransitie had ik nog weinig van doen. Maar als voormalig ceo van Schiphol Group heb ik wel veel ervaring met vitale infrastructuren, publiek-private samenwerkingen en verschillende overheids-aandeelhouders. Ik heb me snel en goed kunnen inlezen en met veel verschillende mensen gesproken uit de hele organisatie. Ook ben ik bijvoorbeeld langsgegaan bij de beroepspraktijkvormingshal van Enexis, waar nieuwe monteurs opgeleid worden. Hierdoor kreeg ik een beter beeld bij Enexis en de uitdagingen waarvoor we staan. Ik vind het een razend interessant bedrijf.’
‘Ik ben diep onder de indruk van de medewerkers van Enexis. Ze hebben veel kennis en ik zie hoe ze worstelen met de keuzes die ze moeten maken. Zo zien ze de aanvragen voor een aansluiting explosief toenemen, maar mogen ze geen prioriteiten stellen in wie ze als eerste aansluiten. Medewerkers willen klanten helpen, maar het kan niet altijd. Door gebrek aan beschikbare netcapaciteit, door oplopende aansluittermijnen, door niet kunnen prioriteren, enzovoorts. Toch zoeken ze binnen de mogelijkheden die er zijn naar oplossingen om de beschikbare transportcapaciteit efficiënter te benutten; samen met overheden, collega-netbeheerders en bedrijven. Ik heb veel respect voor die innovatieve kracht náást hun enorme inzet voor de betrouwbaarheid van onze netten.’
Enexis staat voor een grote maatschappelijke opgave. Hoe speelt de rvc hier een rol bij?
‘We challengen de raad van bestuur op het bepalen en uitvoeren van de strategie. We kunnen samen goed debatteren, moet ik zeggen. De rvc moet volledig achter een voorstel van de rvb staan. Neem een goedlopend bedrijfsonderdeel als Fudura. Daar hebben we afscheid van genomen, omdat Enexis zich met de nieuwe strategie focust op de kerntaken. Nu willen we het geld dat vrijkomt bij de verkoop graag inzetten voor de energietransitie. We hebben gesprekken gevoerd met de aandeelhouders en zijn samen tot een dividendvoorstel gekomen, waarbij het grootste deel van de verkoopopbrengst in Enexis blijft voor noodzakelijke investeringen.’
De verkoop van Fudura versterkt de financiële positie van Enexis. Hoe belangrijk is dat?
‘Dat is zeer belangrijk. De financiële basis van Enexis was al solide en dankzij de verkoop is het eigen vermogen verder verbeterd. Het was niet het doel van de verkoop, maar wel een positief gevolg. De komende decennia zal er zwaar geïnvesteerd moeten worden in het netwerk. Het gaat daarbij om miljarden eigen en vreemd vermogen. Daarom waren we ook in gesprek met het Rijk over eventuele toekomstige versterking van het eigen vermogen. We trokken hierbij op met collega-netbeheerders waarvan voor één de urgentie op dit moment groter is. Onlangs zijn we gekomen tot een afsprakenkader met het Rijk. We zijn nu in gesprek met onze aandeelhouders, omdat zij het afsprakenkader moeten goedkeuren.
Enexis legt verantwoording af aan een groot aantal aandeelhouders. Hoe kom je samen op één lijn?
‘Met 91 aandeelhouders is dat een complexe en interessante uitdaging. Neem de verkoop van Fudura. Enexis wil de winst graag gebruiken voor de energietransitie. Daarover hebben we goede gesprekken gevoerd met de aandeelhouderscommissie, waarin de aandeelhouders vertegenwoordigd zijn. Het was belangrijk om een modus te vinden die recht doet aan de wensen van Enexis én die van de aandeelhouders.’
Wat stond er nog meer op de agenda van de rvc in 2022?
‘Van alles; van personeelszaken tot financiën én alles rondom veiligheid. Als rvc hechten we heel veel waarde aan veiligheid. Werken met gas en elektra brengt een hoog risico met zich mee. We kijken hoe veiligheid nog meer een integraal onderdeel kan worden gemaakt van de organisatiecultuur. Veiligheid staat bij Enexis op één. Met het certificeringstraject Veiligheidsladder toetst én ontwikkelt de organisatie de veiligheidscultuur. In de rvc bespreken we waar de organisatie staat en wat dat betekent. In november was er een ernstig ongeval in Made, waarbij twee medewerkers van een onderaannemer gewond raakten. Als commissarissen hoorden we dat meteen. Na de eerste zorgen over het welzijn van de medewerkers, richtten we ons op het beleid: wat kan Enexis aanpassen, zodat dit niet opnieuw gebeurt? Het evalueren van incidenten is enorm belangrijk. Niet om schuldigen aan te wijzen, maar om ervan te leren.’
'We hebben ook veel gesproken over de tekorten op de arbeidsmarkt en wat we er aan kunnen doen om ervoor te zorgen dat Enexis een aantrekkelijke werkgever is en blijft. Duidelijk is wel dat we de komende jaren veel nieuwe mensen nodig zullen hebben voor de realisatie van de energietransitie in ons verzorgingsgebied. Wij steunen als rvc dan ook het initiatief van de rvb om de komende jaren te investeren in de diversiteit & inclusiviteit van de organisatie.'
Werk genoeg, dus. En dan komt de politiek ook steeds met nieuwe aandachtspunten.
‘In oktober maakte minister Jetten van Klimaatzaken bekend dat warmtenetten publiek moeten worden. Dat is opnieuw een belangrijke ontwikkeling voor Enexis. Als rvc inventariseren we welke kennis we in huis hebben en wat nodig is. Zowel om ons goed voor te bereiden als te zorgen dat de risico's voldoende in kaart zijn gebracht en beheersbaar blijven.’
Wat is je het afgelopen jaar meegevallen?
‘We waren als rvc bezorgd toen ceo Evert den Boer om gezondheidsredenen tijdelijk uitviel. Voor hem persoonlijk en voor de organisatie. Een ceo is niet makkelijk te missen. Maar we zagen al snel hoe goed de overige drie bestuurders zijn werk opvingen. Dat is overigens geen vanzelfsprekendheid. Dat de rvb eerder was uitgebreid van twee naar vier personen, bleek een goede keuze. We zijn uiteraard blij dat Evert weer terug is op zijn plek.’
Hoe kijk je naar de toekomst?
‘Ik had niet voorzien hoe groot de maatschappelijke opgave van Enexis is, ook bestuurlijk. De vraag naar aansluitingen blijft maar stijgen, terwijl de capaciteit achterblijft. Daar komt bij dat (veranderde) wetgeving de energietransitie onvoldoende ondersteunt. Veel wetten zijn gemaakt voor andere tijden. Dat blijven we aankaarten bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en onze toezichthouder de Autoriteit Consument en Markt. Als mens kan ik ongeduldig zijn, maar als commissaris is dat anders. Ik zie ook waar wél schot in de zaak zit. Het Rijk komt in beweging, gebiedsplannen worden integraler opgezet en het imago van techniekonderwijs krijgt eindelijk meer aandacht. Als rvc druk je waar je kan, zonder te pushen. Het moet wel haalbaar zijn.’
Hoe doet de rvc dat?
‘Het zit in kleine dingen. Zo ben ik als nieuwe rvc-voorzitter met rvb-lid Mariëlle Vogt naar Den Haag gegaan om bestuurders van Financiën, Economische Zaken en Klimaat de hand te schudden. Een soort hernieuwde kennismaking. Als voormalig ceo van Schiphol Group zag ik dezelfde spelers. Het is goed om ambtenaren vanuit mijn nieuwe rol te ontmoeten. Zo’n formele aanleiding geeft de rvb bovendien de mogelijkheid om extra aandacht te vragen voor de uitdagingen van Enexis.’
Wanneer is de rvc tevreden?
‘Ik weet niet of je ooit tevreden kunt zijn. Zeker niet met de opgave waarvoor Enexis staat. Maar als we ons stinkende best hebben gedaan én alles wat binnen onze invloedssfeer ligt hebben gerealiseerd, dan ben ik niet ontevreden.’